برنج دودی، همان برنج با عطر دلفریب و خوشایندی که برای بسیاری از ما یاداور غذای خوش عطر مادر بزرگ در خانه های قدیمی شمال می باشد. این نوع برنج با عطر جذاب و نوستالژی که دارد در بین مردم از محبوبیت خاصی برخوردار است. بسیاری از خانواده های ایرانی ترجیح می دهند که در مهمانی ها و یا مراسمات از برنجی استفاده کنند که بعد از گشودن در قابلمه بوی عطر مجذوب کننده و طبیعی برنج در فضا بپیچد.
اما پشت این عطر دلفریب واقعیت های پنهانی است؛ که کمتر به ان پرداخته می شود. واقعیت هایی از نحوه دود دهی تا نوع چوب ها، و خطراتی که مصرف مداوم ان متوجه سلامتی ما می شود. اگر شما هم از دسته افرادی هستید که به این نوع برنج علاقه دارید و یا قصد خرید دارید، همراه ما باشید زیرا قرار است پشت پرده برنج دودی، از عطر دلفریب تا واقعیت های پنهان ان را برایتان اشکار کنیم.
برنج دودی چیست؟ و چرا محبوب است؟
برنج دودی برنجی می باشد که بعد از خشک شدن اولیه در معرض دود بعضی از چوب های خاص قرار می گیرد. این عمل موجب می شود که برنج ها بوی دلنشین و طعم جذابی بگیرند. این نوع عطر و طعم یاداور دوران نوستالژی نوع پخت برنج قدیمی برای بسیاری از افراد می باشد. یاداور برنجی سنتی شمال ایران که برای بعضی خاطرات شیرینی ایجاد می کند.
طریقه تولید برنج دودی به صورت سنتی و صنعتی
طریقه تولید برنج دودی به صورت سنتی و صنعتی
تولید برنج دودی بسته به نوع فرایند به دو دسته سنتی و صنعتی تقسیم می شود که هر کدام روش تهیه ان متفاوت می باشد:
روش تهیه برنج دودی به صورت سنتی
در این روش برنج سفید و یا نیم پز را در کیسه های پارچه ای و یا سبد های حصیری در اتاق های با فضای بسته اویزان می کنند. کف اتاق ها چوب بلوط، چوب درخت پرتقال و یا چوب نم دار روشن می کنند. دود حاصل شده از این نوع چوب ها طی چند روز به خورد دانه های برنج رفته و برنج را دودی می کند. این روش مزیت های خود را دارد، اما باید توجه زیادی به تهویه و کیفیت برنج داشته باشند تا دچار کپک و الودگی نشود. این روش طبیعی موجب می شود که عطر ماندگار تری به برنج سرایت کند.
تولید برنج دودی به روش صنعتی
در کارخانه ها برای دودزایی سریع تر از تونل های بخار و دستگاه های دودزا استفاده می شود. که گاهی اوقات بجای چوب طبیعی از اسانس ها و مواد دود زا و معطر استفاده می کنند. در این روش سرعت دودزایی بالا می رود اما کیفیت و سلامت محصول تا حد زیادی کاهش پیدا می کند. مهم ترین نکته ای که باید به ان توجه کنید این است که مصرف مداورم دود های صنعتی ممکن است خطرات زیادی برای مصرف کننده ایجاد کند.
مواد اولیه ای که در دود دهی استفاده می شود
چوب هایی که در دود دهی برنج استفاده می شود تاثیر مستقیم و اساسی به کیفیت و سلامت برنج ها دارد:
- چوب بلوط: رایج ترین نوع چوب که عطر ملایم و ماندگار ایجاد می کند.
- چوب مرکبات: چوب نارنج و یا پرتقال بوی تندتر و شیرین تری به برنج می دهد.
- چوب نمدار: بوی نرم و سبک، لطیفی ایجاد می کند.
در مقابل چوب های صمغ دار و کاج به دلیل داشتن مواد شیمایی نباید برای دود دهی استفاده شود. این نوع چوب ها برای سلامتی بسیار خطرناک می باشد، که متاسفانه بعضی از سودجویان ممکن است از این نوع چوب ها بهره ببرند.
مضرات و خطرات برنج دودی
مضرات و خطرات برنج دودی
به یاد داشته باشید که مصرف برنج دودی با کیفیت و مرغوب در حد متعادل مشکلی برای افراد سالم ایجاد نمی کند. اما به صورت دراز مدت ممکن است برخی از مشکلات را به همراه داشته باشد:
۱. ترکیبات سرطان زا
فرایند دود دهی اگر کنترل شده نباشد، مواد شیمایی مانند هیدروکربن های اروماتیک چند حلقه ای ( pAHS) تولید می شود. این نوع ترکیبات خطرناک در دود چوب یافت می شود، اگر این نوع دود ها مقدار زیادی وارد بدن شود، تاثیر مستقیمی بر سرطان از جمله سرطان روده و معده دارد.
۲. تحریک دستگاه گوارش
دود حاصل از چوب ها روی مخاط معده اثر می گذارد. و برای افرادی که زخم معده و مشکلات گوارشی دارند، مفید نیست زیرا باعث تحریک بیشتر و تشدید علائم می شود.
۳. افزایش سموم در روش های صنعتی
در روش های صنعتی غیر مجاز، گاهی بجای چوب و دود های طبیعی از مواد شیمایی و اسانس های مصنوعی استفاده می شود. که در صورت عدم مجوز و رعایت بهداشت می تواند یک منبع سموم خطرناک برای بدن باشد.
۴. بروز الرژی
در برخی از افراد ممکن است، بعد از مصرف برنج علائمی بروز دهند. مانند: سردرد، خارش گلو، سرف های خشک، یا واکنش های پوستی؛ این علائم تشدید می شود به خصوص اگر مواد شیمایی و صنعتی برای دود دهی استفاده شود.
توصیه های لازم برای مصرف ایمن برنج دودی
توصیه های لازم برای مصرف ایمن برنج دودی
برای کاهش خطرات و افزایش ایمنی هنگام مصرف برنج خوب است که به برخی از نکات توجه کنید و مدنظر داشته باشید:
- برنج دودی را از برند های معتبر که دارای مجوز بهداشت هستندخریداری کنید.
- از خرید برنج هایی با بوی تندو غیر طبیعی خودداری کنید.
- اگر به صورت سنتی تهیه می کنید از چوب های سالم و بدون رزین استفاده کنید و محل دودی را تهویه نماید.
- مصرف برنج دودی را محدود از برنج های معمولی ارگانیک استفاده کنید.
- افراد با بیماری های خاص و زنان باردار بهتر است برنج دودی استفاده نکنند و حد امکان با رعایت نکات بهداشتی مصرف نمایند.
نکته اخر
درست است که برنج دودی بدون شک یکی از بهترین و پرطرفدار ترین برنج است. اما مانند همه مواد غذایی باید درست و اصولی استفاده شود که خطراتی برای شما نداشته باشد. در این مقاله نکات بسار مهمی در مورد برنج دودی، از عطر دلفریب تا واقعیت های پنهان را برای شما شرح دادیم؛ رعایت نکات گفته شده تاثیر مستقیمی بر سلامت شما و خانواده تان خواهد داشت. در نهایت انتخاب برنج دودی باید اگاهانه و هوشمندانه باشد، عطری که اگاهی نباشد، شاید خیلی هم دلفریب و جذاب نباشد و اسیب های جبران ناپذیری برای شما بار بیاورد.
