برنج ورزاکی چیست؟ برنجی متفاوت از دل زمین های شمال که کمتر شناخته می شود. وقتی سخن از برنج ایرانی به میان می اید؛ اغلب ذهن شما به سمت برنج هایی با ظاهری کشیده، سفید و خوش پخت می رود. اما در دل شالیزار های گیلان و مازندران، شاید ظاهری ساده تر و یا عجیب تر داشته باشد، اما در عوض سرشار از خواص، سلامتی است. این نوع برنج ورزاکی و یا همان برنج وحشی نام دارد؛ یکی از بومی ترین و سالم ترین برنج هایی که در ایران کشت می شود و از نظر تغذیه ای و زیستی، گنجی پنهان برای سلامت جامعه است. در ادامه این مقاله به طور تخصصی به ان می پردازیم تا شما بیشتر با این گنج اشنا شوید.
برنج ورزاکی چیست؟
برنج ورزاکی، که در برخی از مناطق شمال کشور با نام هایی چون برنج دونوج یا برنج دنوج نیز شناخته می شود. نوعی برنج خودرو است که بر خلاف برنج های پرورشی معمول، بدون دخالت مستقیم انسان و بدون کود و سم رشد می کند. این برنج در حقیقت از ساقه های به جا مانده ی برداشت اول رشد می کند و محصولی کاملا طبیعی و بدون دستکاری است.
چرا به این برنج وحشی گفته می شود؟
اصطلاح وحشی در اینجا به معنای منفی نیست؛ بلکه اشاره به رشد خودجوش این گیاه در دل زمین های برنج دارد. پس از برداشت نوبت اول برنج در ماه تیر و مرداد، برخی از ساقه های کوتاه که در زمین باقی می مانند، در شرایط خاصی دوباره جان می گیرند و شروع به رشد می کنند. این بار اما بدون هیچ گونه رسیدگی، بدون شخم زدن دوباره، و بدون افزودن کود و یا سم. به همین دلیل این محصول به دست امده به نوعی از دل طبیعت می اید و به درستی برنج وحشی و یا ورزاکی نام گرفته است.
زمان و نحوه برداشت برنج ورزاکی
زمان و نحوه برداشت برنج ورزاکی
برنج ورزاکی معمولا در ابان ماه برداشت می شود. یعنی زمانی که دیگر خبری از برداشت برنج های فصل اول نیست و بیشتر کشاورزان در حال استراحت یا اماده سازی زمین برای فصل اینده اند. این برنج به دلیل رشد طبیعی و طولانی مدت، نیاز به زمان بیشتری دارد تا به بلوغ برسد. نکته قابل توجه اینکه به دلیل قامت کوتاه این نوع برنج و پخش بودن ان در سطح زمین، قابلیت برداشت با دستگاه های کمباین را ندارد. بنابراین، هنوز هم به روش سنتی ، دستی و با داس برداشت می شود، که کاری زمان بر اما دقیق است.
بازدهی کم، کیفیت بالا
یکی از ویژگی برجسته برنج ورزاکی، بازدهی بسیار پایین ان است. برخلاف برنج های پرورشی که از هر هکتار ممکن است یک یا چند تن محصول برداشت شود، در مورد برنج ورزاکی اگر همه چیز عالی پیش رود، نهایتا حدود ۵۰ کیلوگرم برنج از هر هکتار برداشت خواهد شد. اما این مقدار اندک، با کیفیت بالا، عطر ملایم طبیعی و سلامت بی نظیرش جبران می شود. برنج ورزاکی نه تنها بدون مواد شیمیایی رشد کرده، بلکه در خاکی ارام بدون دخالت انسانی بالغ شده است. چیزی که در دنیای پر از فراورده های دست ساز امروز، بسیار کمیاب و ارزشمند است.
ظاهری متفاوت؛ برنجی ساده اما اصیل
اگر شما از دسته افرادی هستید که به دنبال برنج دانه بلند و درخشان بدون شکستگی هستید، برنج ورزاکی انتخاب مناسبی نیست! زیرا:
- دانه های ان تیره تر از برنج های سفید رایج است.
- دانه های ریز تر و شکسته تری دارد.
- ظاهر ان در مقایسه با برنج های طارم و یا هاشمی، چندان چشم نواز نیست.
برنج ورزاکی چیست؟ حالا تا حد زیادی با این برنج اشنا شدید، اما چیزی که ان را برنج متمایز می کند، نه ظاهر، بلکه اصالت و سلامت ان است. در واقع، هر شکاف یا شکستگی در این برنج، گواهی است بر رشد طبیعی اش، بدون دخالت ماشین الات و فراوری های صنعتی.
برنج ورزاکی و برنج دونوج یکی است؟
برنج ورزاکی و برنج دونوج یکی است؟
در بسیاری از مناطق، مردم برنج ورزاکی را با برنج دونوج و یا دنوج یکی می دانند. در واقع این دو نوع برنج، شباهت زیادی دارند و هر دو از ساقه های برنج اول فصل به صورت خودجوش رشد می کنند. اما تفاوت در برداشت، منطقه و حتی برخی ویژگی های ژنیتیکی برنج می تواند سبب تفاوت های جزئی بین این دو شود. نکته مهم این است که برنج ورزاکی و دونوج اصلا دانه بلند نیستند. اگر کسی برنجی با ظاهر تجاری و کشیده به نام دونوج یا ورزاکی عرضه کرد، به احتمال زیاد نام گذاری ان صرفا برای فروش بوده است.
خواص برنج وحشی
خواص سلامتی برنج ورزاکی یا وحشی به دلیل رشد طبیعی در خاک های بکر، دارای ترکیبات مغذی متنوعی است. این برنج در مقایسه با برنج های سفید صنعتی، میزان بالاتری از فیبر، ویتامین های گروه B، مواد معدنی، مانند فسفر، منیزیم، همچنین انتی اکسیدان های طبیعی دارد. این نوع خواص باعث می شود که در کاهش قند خون، کنترل وزن، و سلامت دستگاه گوارش نقش موثری داشته باشد.
چالش های کشت و برداشت این برنج کمیاب
یکی از اصلی ترین چالش ها در مورد برنج ورزاکی زمان بر بودن برداشت و بازدهی کم است. این مسائل باعث می شود که بسیاری از کشاورزان تمایلی به برداشت این برنج نداشته باشند. نبود دستگاه مناسب برداشت و نبود حمایت های دولتی نیز مزید بر علت شده تا این گنجینه طبیعی به ندرت به بازار راه پیدا کند. افرادی که تجربه مصرف برنج ورزاکی را دارند، غالبا از طعم طبیعی، بافت نرم و حس سبکی پس از مصرف تعریف می کنند.
چالش های کشت و برداشت این برنج کمیاب
نتیجه گیری
برنج ورزاکی چیست؟ طبیعت پرستی در دانه های کوچک برنج ورزاکی را نمی توان در فهرست محصولات پرفروش بازار جای داد. اما اگر به دنبال یک غذای سالم، طبیعی و بومی هستید بدون تردید این برنج می تواند یک انتخاب فوق العاده باشد. هر چند دانه های ان کوچک و رنگ ان تیره است، اما در دل خود اصالت زمین ، ارامش خاک، سلامت واقعی را جای داده است. اگر به دنبال کشف برنج های محلی، خاص سالم شمال کشور هستید، شناخت برنج ورزاکی می تواند دریچه ای تازه به دنیای اصیل ترین محصولات برنجی برایتان باز کند. ما در ریحان گیل همواره تلاش داریم تا اگاهی بخش درباره چنین گنجینه هایی را گسترش دهیم، حتی اگر برای فروش نباشد. برای دانستن و قدردانی از زمین و کشاورز ارزشمندند.
